Okładka książki Ewa Gordon
Kaligrafia hebrajska
oraz
rabi Szlomo Ganzfried
Keset Hasofer
Kałamarz sofera (1835)

przekład Ewa Gordon
Kraków 2019, Wydawnictwo Scriptum
Publikacja sfinansowana przez Fundację CHABAD Lubawicz - Kraków

Niniejsza książka służy nauce podstaw kaligrafii hebrajskiej do celów artystycznych, zawiera także ogólne informacje o zawodzie sofera (profesjonalnego kopisty Tory). Należy mieć jednak na uwadze, że nie można zostać soferem bez osobistej praktyki u autoryzowanego mistrza w tej dziedzinie.

Pierwsza część to podręcznik praktycznej kaligrafii, w drugiej części znajduje się przekład jednego z klasycznych dzieł dla soferów – Keset Hasofer – Kałamarz sofera, którego autorem jest rabi Szlomo Ganzfried (1804–1886), węgierski rabin, znany z autorstwa skróconego podręcznika prawa żydowskiego Kicur Szulchan Aruch.

Po raz pierwszy Keset Hasofer został wydany w 1835 roku i wkrótce potem stał się niezbędny w edukacji każdego aszkenazyjskiego sofera. We wstępie do pierwszego wydania, Chatam Sofer (rabi Mosze Schreiber 1762–1839) wyraził swoją gorącą aprobatę dla tego dzieła, stwierdzając: „odtąd nie będzie się wydawać zezwolenia ani zaświadczenia żadnemu soferowi, jeśli nie będzie on biegły w znajomości tej księgi”.

Kaligrafia hebrajska Kaligrafia hebrajska Kaligrafia hebrajska Kaligrafia hebrajska Kaligrafia hebrajska Kaligrafia hebrajska

Spis treści

  • Przedmowa
  • Część I
  • Ewa Gordon
  • Kaligrafia hebrajska
  • 1 Nauka kaligrafii hebrajskiej – wstęp
  • 2 Czym różni się kaligrafia hebrajska od wszystkich innych kaligrafii?
  • 3 Sofer STaM
  • 4 Kobiety soferki
  • 5 Imię Boga
  • 6 Kompozycja Sefer Tora
  • 7 Litery w Sefer Tora
  • 8 Osobliwe litery w Sefer Tora
  • 9 Koronki nad literami w Torze
  • 10 Tikun Soferim
  • 11 Ukończenie Sefer Tora
  • 12 Podłoża pisarskie
  • 13 Przybory do pisania
  • 14 Atrament
  • 15 Pochodzenie alfabetu hebrajskiego
  • 16 Alfabet hebrajski – opis
  • 17 Style pisma soferów
  • 18 Praktyczna nauka pisania
  • 19 Stanowisko pracy
  • 20 Papier i atrament
  • 21 Pióra
  • 22 Konstruowanie liter
  • 23 Podstawowe kształty pisma
  • 24 Ligatury
  • 25 Przedłużenia liter
  • 26 Teksty do ćwiczeń kaligraficznych
  • 27 Dalsze sugestie dotyczące kaligrafii
  • 28 Halacha dla soferów
  • Część II
  • rabi Szlomo Ganzfried
  • Keset hasofer Kałamarz sofera (1835), przekład Ewa Gordon
  • 1 Kto jest zdatny do kopiowania ksiąg, tefilin oraz mezuzy i od kogo [można] je nabywać
  • 2 Skóry, na których się pisze
  • 3 Prawa dotyczące atramentu, liniowania pergaminu, pióra i pisania prawą ręką
  • 4 O konieczności pisania liszma – z właściwą intencją, dodatkowe prawa dotyczące pisania oraz zakaz odwracania arkusza pergaminu
  • 5 Kształty liter i ich ozdobników
  • 6 Prawo dotyczące rozróżniania liter przez małe dziecko
  • 7 Wymóg ktiwa tama – nienagannego pisma oraz odstępów pomiędzy literami i słowami
  • 8 [Litera zrobiona przez] wyskrobanie [jej kształtu] jest niezdatna
  • 9 Tefilin i mezuzy muszą być pisane kesidran – wedle właściwej kolejności [liter i słów]
  • 10 Świętość Imienia [Boga] i [reguły] pisania Imienia
  • 11 Zakaz wymazywania Imienia [Boga]
  • 12 Jak naprawić błąd w Imieniu [Boga] lub inną usterkę związaną z Imieniem
  • 13 Wymiary Sefer Tora – Zwoju Tory, rozmiary kolumn i linii
  • 14 Rozmiary marginesów i odstępów pomiędzy kolumnami, liniami i księgami Chumaszu
  • 15 Fragmenty otwarte i zamknięte oraz odwrócone Nun
  • 16 Wygląd fragmentów poetyckich i inne szczegóły
  • 17 Zszywanie Zwoju Tory
  • 18 Postępowanie w przypadku rozdarcia arkusza pergaminu
  • 19 Zakaz pozostawiania niesprawdzonego Zwoju Tory i reguły dotyczące korekty
  • 20 Prawa dotyczące pisania tefilin
  • 21 Wykonanie pojemników [na tefilin]
  • 22 Umieszczanie fragmentów w pojemnikach i zszywanie pojemników
  • 23 Prawa dotyczące rzemieni
  • 24 Prawa dotyczące sprawdzania tefilin oraz sytuacji, gdy tefilin lub rzemienie się zepsuły
  • 25 Nie zmniejsza się stopnia świętości [przedmiotów]
  • 26 Prawa dotyczące tefilin Rabeinu Tam
  • 27 Prawa dotyczące pisania mezuzy
  • 28 Prawa dotyczące pisania i zszywania Megilat Ester – Zwoju Estery
  • Słownik
  • Podziękowania
  • Bibliografia