Ewa Gordon
Kaligrafia hebrajska
oraz
rabi Szlomo Ganzfried
Keset Hasofer
Kałamarz sofera (1835)
przekład Ewa Gordon
Kraków 2019, Wydawnictwo Scriptum
Publikacja sfinansowana przez Fundację CHABAD Lubawicz - Kraków
Niniejsza książka służy nauce podstaw kaligrafii hebrajskiej do celów artystycznych, zawiera także ogólne informacje o zawodzie sofera (profesjonalnego kopisty Tory). Należy mieć jednak na uwadze, że nie można zostać soferem bez osobistej praktyki u autoryzowanego mistrza w tej dziedzinie.
Pierwsza część to podręcznik praktycznej kaligrafii, w drugiej części znajduje się przekład jednego z klasycznych dzieł dla soferów – Keset Hasofer – Kałamarz sofera, którego autorem jest rabi Szlomo Ganzfried (1804–1886), węgierski rabin, znany z autorstwa skróconego podręcznika prawa żydowskiego Kicur Szulchan Aruch.
Po raz pierwszy Keset Hasofer został wydany w 1835 roku i wkrótce potem stał się niezbędny w edukacji każdego aszkenazyjskiego sofera. We wstępie do pierwszego wydania, Chatam Sofer (rabi Mosze Schreiber 1762–1839) wyraził swoją gorącą aprobatę dla tego dzieła, stwierdzając: „odtąd nie będzie się wydawać zezwolenia ani zaświadczenia żadnemu soferowi, jeśli nie będzie on biegły w znajomości tej księgi”.
Spis treści
- Przedmowa
- Część I
- Ewa Gordon
- Kaligrafia hebrajska
- 1 Nauka kaligrafii hebrajskiej – wstęp
- 2 Czym różni się kaligrafia hebrajska od wszystkich innych kaligrafii?
- 3 Sofer STaM
- 4 Kobiety soferki
- 5 Imię Boga
- 6 Kompozycja Sefer Tora
- 7 Litery w Sefer Tora
- 8 Osobliwe litery w Sefer Tora
- 9 Koronki nad literami w Torze
- 10 Tikun Soferim
- 11 Ukończenie Sefer Tora
- 12 Podłoża pisarskie
- 13 Przybory do pisania
- 14 Atrament
- 15 Pochodzenie alfabetu hebrajskiego
- 16 Alfabet hebrajski – opis
- 17 Style pisma soferów
- 18 Praktyczna nauka pisania
- 19 Stanowisko pracy
- 20 Papier i atrament
- 21 Pióra
- 22 Konstruowanie liter
- 23 Podstawowe kształty pisma
- 24 Ligatury
- 25 Przedłużenia liter
- 26 Teksty do ćwiczeń kaligraficznych
- 27 Dalsze sugestie dotyczące kaligrafii
- 28 Halacha dla soferów
- Część II
- rabi Szlomo Ganzfried
- Keset hasofer Kałamarz sofera (1835), przekład Ewa Gordon
- 1 Kto jest zdatny do kopiowania ksiąg, tefilin oraz mezuzy i od kogo [można] je nabywać
- 2 Skóry, na których się pisze
- 3 Prawa dotyczące atramentu, liniowania pergaminu, pióra i pisania prawą ręką
- 4 O konieczności pisania liszma – z właściwą intencją, dodatkowe prawa dotyczące pisania oraz zakaz odwracania arkusza pergaminu
- 5 Kształty liter i ich ozdobników
- 6 Prawo dotyczące rozróżniania liter przez małe dziecko
- 7 Wymóg ktiwa tama – nienagannego pisma oraz odstępów pomiędzy literami i słowami
- 8 [Litera zrobiona przez] wyskrobanie [jej kształtu] jest niezdatna
- 9 Tefilin i mezuzy muszą być pisane kesidran – wedle właściwej kolejności [liter i słów]
- 10 Świętość Imienia [Boga] i [reguły] pisania Imienia
- 11 Zakaz wymazywania Imienia [Boga]
- 12 Jak naprawić błąd w Imieniu [Boga] lub inną usterkę związaną z Imieniem
- 13 Wymiary Sefer Tora – Zwoju Tory, rozmiary kolumn i linii
- 14 Rozmiary marginesów i odstępów pomiędzy kolumnami, liniami i księgami Chumaszu
- 15 Fragmenty otwarte i zamknięte oraz odwrócone Nun
- 16 Wygląd fragmentów poetyckich i inne szczegóły
- 17 Zszywanie Zwoju Tory
- 18 Postępowanie w przypadku rozdarcia arkusza pergaminu
- 19 Zakaz pozostawiania niesprawdzonego Zwoju Tory i reguły dotyczące korekty
- 20 Prawa dotyczące pisania tefilin
- 21 Wykonanie pojemników [na tefilin]
- 22 Umieszczanie fragmentów w pojemnikach i zszywanie pojemników
- 23 Prawa dotyczące rzemieni
- 24 Prawa dotyczące sprawdzania tefilin oraz sytuacji, gdy tefilin lub rzemienie się zepsuły
- 25 Nie zmniejsza się stopnia świętości [przedmiotów]
- 26 Prawa dotyczące tefilin Rabeinu Tam
- 27 Prawa dotyczące pisania mezuzy
- 28 Prawa dotyczące pisania i zszywania Megilat Ester – Zwoju Estery
- Słownik
- Podziękowania
- Bibliografia